Πώς γράφτηκε η διδασκαλική ιστορία στον Έβρο – Τα μαθήματα Ωδικής, Χειροτεχνίας και Γυμναστικής
Το ακριτικό Σουφλί του Εβρου, ονομάστηκε από πολλούς …δασκαλοχώρι, για την πληθώρα των διδασκαλισσών και δασκάλων που καταγόταν από την περιοχή.
Εδώ, με το σημείωμα αυτό θα σας γυρίσω πίσω… όταν τον Ιανουάριο του 1932, σε ένα συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στο Σουφλί.
*****
Ο επιθεωρητής των δημοτικών σχολείων της Αλεξανδρούπολης Μιχαηλίδης, θέλοντας να δώσει ένα πλάνο διδασκαλίας, πάνω στο οποίο να στηριχθούν οι δάσκαλοι της περιφέρειας, στο να διδάσκουν όλα τα μαθήματα, αποφάσισε να πραγματοποιήσει παιδαγωγικά συνέδρια, όπου μετά από ελεύθερη συζήτηση των δασκάλων και του επιθεωρητή, να καθορίσουν ένα πλάνο, που οι δάσκαλοι θα είναι υποχρεωμένοι πάνω σ’ αυτό να διδάξουν.
Είναι αλήθεια και άλλοτε γινόταν συνέδρια στην περιφέρειά μας, αλλά αναπτυσσόταν μόνο θεωρίες, χωρίς κατάληξη σε κανένα πρακτικό αποτέλεσμα, ή το αποτέλεσμα θα ήταν “έτσι το θέλω εγώ”. Θυμάστε τι έγινε στο συνέδριο του 1928!!
Τον Μιχαηλίδη, τον διακρίνει αυτό στα ως τώρα συνέδρια και στις ιδιαίτερες συζητήσεις με τους δασκάλους, ότι ψάχνει τον πιo κατάλληλο τρόπο, που θα φέρει αποτελέσματα.
Δεν διστάζει να ζητήσει τη γνώμη και από τους δασκάλους του και όταν αυτή είναι λογική, την συνιστά να την δοκιμάσουν, γιατί όπως σήμερα κατάντησε το δημοτικό σχολείο στην Ελλάδα μας, τίποτε άλλο δεν γίνεται, παρά να πειραματιζόμαστε, για να βρούμε τον προσφορότερο τρόπο της μετάδοσης της γνώσης στους μικρούς μας τροφίμους.
Από τη βάση αυτή ξεκινώντας ο Μιχαηλίδης, έκανε έως τώρα αρκετά τοπικά συνέδρια στην Αλεξανδρούπολη, στις Φέρρες και στο Σουφλί.
Το τελευταίο συνέδριο έγινε στο Σουφλί την 27 Νοεμβρίου και διήρκησε δύο μέρες.
Στο συνέδριο αυτό ήταν όλοι οι δάσκαλοι του Σουφλίου και της περιφέρειας και έγινε στη μεγάλη αίθουσα του Α’ δημοτικού σχολείου.
Σαράντα δάσκαλοι καθισμένοι στα θρανία περιμένουν ανυπόμονα τον επιθεωρητή, να ακούσουν, να μάθουν πως να αρχίζουν και πως να τελειώνουν, γιατί οι περισσότεροι μας έχουμε πελαγώσει κυριολεκτικά και δεν ξέρουμε τι μας γίνεται.
Όλοι οι δάσκαλοι διαβασμένοι, φαίνεται πως δεν αφήνουν καμμία ευκαιρία ανεκμετάλλευτη, όλα τα τελευταία συγγράμματα τα έχουν ξεκοκαλίσει, αλλά δεν αρκεί αυτό, χρειάζεται και κάποιο σύστημα στη δουλειά μας, αυτό μας λείπει, όλοι μας το αναγνωρίζουμε.
Ο επιθεωρητής μας πάνω στην έδρα, έτοιμος να μας δείξει το δρόμο και αρχίζει το πρώτο θέμα του, το απλούστερο, αλλά και δυσκολότερο για όλους… το ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ.
Το πως θα γράψουν τα παιδιά τέλεια, τι βάσανο μα την αλήθεια για τον δάσκαλο, το ζήτημα της τέλειας γραφής. Όλοι γκρινιάζουμε για την κακογραφία των μαθητών μας και δεν βρίσκουμε τον τρόπο να τους μάθουμε να γράφουν κάπως καλά… τέλεια.
Ο Μιχαηλίδης έβαλε γερές βάσεις στο ζήτημα αυτό, θέλει την ορθή γραφή και το εξηγεί, γιατί αν συνηθίσει μ’ αυτή το μικρό, από την Α’ τάξη, όταν βγει από το δημοτικό σχολείο θα γράφει τόσο καλά, που θα τον καταλαβαίνουν οι απέναντί του. Όλοι λοιπόν στην ορθή γραφή!!!
Το δεύτερο θέμα είναι αυτό που απασχολεί το πανελλήνιο, αυτό που τα τελευταία χρόνια τόσες εγκύκλιοι, τόσες απολογίες καθηγητών, τόσες απορρίψεις μαθητών έγιναν… ΤΟ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΑΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑ.
Κατάντησε ανατολικό ζήτημα, σχεδόν άλυτο πρόβλημα, πόσα δεν έχουν ειπωθεί…, πάντα όμως μένει ένα πρόβλημα και τώρα ο Μιχαηλίδης έδωσε τις γερές βάσεις.
Είμαι της γνώμης, ότι για τους δασκάλους θα μείνει πάντα ένα πρόβλημα και μάλιστα άλυτο, αφού το κράτος δεν μπόρεσε να αποφασίσει ακόμη να αναλάβει την ευθύνη να δώσει μία τελειωτική λύση.
Το ζήτημα της γλώσσας είναι αυτό, που κάνει σήμερα τους δασκάλους και τους μαθητές τους να τα θαλασσώνουν.
Τι τα θέλετε, δεν είμαστε καθόλου πρακτικοί άνθρωποι, προσπαθούμε πάντα με θεωρίες, να λύνουμε τα ζητήματα μας…, όταν φτάνουμε στην πράξη, σταματούμε όλοι μας.
Παραδεχόμαστε ότι η καθαρεύουσα πέθανε και ένας πεθαμένος δεν ανασταίνεται πια. Δεν τολμά όμως κανείς να θάψει τον πεθαμένο αυτόν.
Στο θέατρο, στην λογοτεχνία, στην ομιλία μας, δεν ακούς ούτε και διαβάζεις καθαρεύουσα και όμως επιβάλλουμε στα παιδιά του δημοτικού σχολείου να την μάθουν παράλληλα με την δημοτική και… γίνεται ρώσικη σαλάτα.
Πιστεύετε αληθινά, ότι μπορεί να γίνει αυτό ποτέ; Είμαι βέβαιος ότι μέσα σας γελάτε, μα γιατί δεν οπλίζεστε με θάρρος για να τινάξετε αυτόν τον εφιάλτη, που μας βασανίζει όλους και περισσότερο τα μικρά παιδιά. Για να μάθουμε ορθογραφικό, είναι ανάγκη να ξέρουμε βέβαια και μερικούς κανόνες.
Στην Δ’ τάξη αυτό δεν δυσκολεύει, ούτε το δάσκαλο, ούτε τον μαθητή, γιατί διδάσκεται σκέτη δημοτική. Ερχόμαστε όμως στην Ε’ και ΣΤ’ τάξη, τι θα διδάξουμε εδώ και τις δύο τις γλώσσες, καθαρεύουσα και δημοτική; Μα προς Θεού, πως θα μπορέσει τώρα το παιδί να αρχίσει άλλο μοτίβο λέξεων… θα μπει στο ορθογραφικό πέλαγος, στο ορθογραφικό και της γραμματικής, αφού δεν βρίσκεται ο κατάλληλος χειρουργός να κόψει την… σαπίλα και ο νεκροθάπτης να θάψει τον νεκρό.
Ο Μιχαηλίδης και στα δύο αυτά ζητήματα έδωσε πρακτικές οδηγίες και συμβουλές.
Βάση των οδηγιών του, από την Α’ τάξη θα αρχίζει η συστηματική διδασκαλία ορθογραφίας και ορισμένων γραμματικών κανόνων, σε βαθμό ώστε ο μαθητής τελειώνοντας την Δ’ τάξη να ξέρει καλά να ορθογραφεί, πάνω στη βάση της γραμματικής της δημοτικής, που διδάχτηκε.
Εδωσε καλό παιδαγωγικό υλικό διδασκαλίας της ορθογραφίας και ορισμένων γραμματικών κανόνων, σε βαθμό ώστε, ο μαθητής τελειώνοντας την Δ’ τάξη να ξέρει καλή ορθογραφία πάνω στην βάση της γραμματικής της δημοτικής που διδάχτηκε.
Αυτό το μοτίβο που έδωσε θα το εφαρμόσουν οι δάσκαλοι και τα αποτελέσματα θα τα συζητήσουν σε άλλο παιδαγωγικό συνέδριο.
Τρίτο θέμα… Η ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑ, στο δημοτικό σχολείο.
Μέχρι τώρα επικρατούσε η γνώμη, πως ήταν δευτερεύων μάθημα… να όμως που έρχεται η ψυχολογία και ανατρέπει την γνώμη που είχε ο κόσμος γι’ αυτήν.
Βάζει την χειροτεχνία, ως το κυριότερο μάθημα στο δημοτικό σχολείο και έτσι φαίνεται να είναι. Όταν αυτή διδάσκεται συναισθηματικά και αποβλέπει σε αυτό που ορίζει η ψυχολογία, δηλαδή στην ανάπτυξη της αυτενέργειας του μαθητή, γιατί εμείς οι δάσκαλοι παρερμηνεύοντας το, στο μάθημα αυτό είχαμε να επιδείξουμε και μάλιστα στις τελετές και τις εξετάσεις τα καλύτερα εργόχειρα???!!!
Στο τέλος της χρονιάς… αλίμονο στον δάσκαλο της χειροτεχνίας, αν δεν είχε κρεμάσει εργόχειρα τόσα, ώστε να μη φαίνονται οι τοίχοι του σχολείου… αυτός δεν δίδαξε… τίποτε… πόσο μακριά στεκόμασταν από την πραγματικότητα.
Ο Μιχαηλίδης θέλει την χειροτεχνία και τα χειροτεχνήματα των μαθητών, τα καλύτερα να κρατούνται να επιδεικνύονται. Θέλει όμως να μάθει απλούστερα πράγματα να μάθουν τα παιδιά, δηλαδή να κόβει χαρτιά να κάνει ρίγες, να κόβει τετράγωνα, να χειρίζεται τον χάρακα καλά, το μαχαιράκι, το ψαλιδάκι και με όλα αυτά θα μπορεί να φτιάχνει διάφορες χειροτεχνίες, θα μπορεί να ζωγραφίζει παράλληλα να ιχνογραφεί.
Τα κορίτσια να σταματήσουν τα πολυτελή κεντήματα, να μάθουν να πιάνουν το βελόνι, να φτιάχνουν κουμπότρυπες, να επιδιορθώνουν ρούχα, να μπαλώνουν, πρακτικότερα πράγματα.
Όλα αυτά μπορούν να γίνουν χωρίς έξοδα και έτσι φεύγει ένα μεγάλο βάσανο από τον δάσκαλο… το βάσανο των εξόδων, που σήμερα μάλιστα με την κρίση που έχουμε, τα περισσότερα παιδιά, δεν μπορούν να διαθέτουν χρήματα, για τέτοιες πολυτέλειες.
Προχωρώντας ο Μιχαηλίδης, μιλάει για την… ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΩΔΙΚΗ, που πραγματικά και αυτά τα μαθήματα παρεξηγήθηκαν από τον δάσκαλο.
Στη γυμναστική θέλει ελεύθερες ασκήσεις και πολλά παιχνίδια, στην ωδική εύκολα τραγούδια, εμβατήρια που να συνδυάζονται με το βάδισμα των μαθητών.
Μας είπε ότι θα κάνει και άλλα συνέδρια, όπου θα μιλήσει για τα άλλα μαθήματα.
Ας ευχηθούμε να το πραγματοποιήσει το συντομότερο, γιατί μονάχα όταν ο δάσκαλος έχει ορισμένες αρχές πάνω στις οποίες στηρίζεται η διδασκαλία του , θα κατορθώσει να πετύχει το σκοπό του.
***Ο ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ ***
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
Για όσους έχουν ασχοληθεί με τα εκπαιδευτικά προβλήματα διαχρονικά, μπορεί να πάρουν μία γνώση των τότε προβλημάτων και την φλόγα των εκπαιδευτικών εκείνων που με ελάχιστα παιδαγωγικά και επιστημονικά μέσα αγωνιούσαν για την μόρφωση των ελληνόπαιδων.
Το αφιερώνω στους τότε εκπαιδευτικούς, στους τότε μαθητές, που απορρόφησαν την γνώση και την μετέφεραν μέχρι τις μέρες μας, δίνοντας προοπτική.
Το παρόν είναι παρμένο από το ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΚΟ ΒΗΜΑ της 10-1-1931.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΕΥΣΤΡ. ΝΑΖΛΗΣ
Υποστράτηγος ΕΛ.ΑΣ ε.α.
