Μακεδονικός Αγώνας: Χθες, σήμερα, αύριο

Μέρος 1^ο

1. Γενικά

Στις 16 Οκτωβρίου 2024, το Δ’ ΣΩΜΑ ΣΤΡΑΤΟΥ (Δ’ ΣΣ) μας, με κάθε επισημότητα και λαμπρότητα και υψηλό εθνικό φρόνημα και στοχασμό, γιόρτασε με τους κατοίκους της πόλης Ξάνθης, αλλά και όλης της Θράκης, τη συμπλήρωση 120 ετών από την έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα 1904-1908.

Οφείλουμε να συγχαρούμε θερμά τη Διοίκηση του Δ’ ΣΣ και το προσωπικό αυτού, για την άρτια και με πλήρη εθνική έξαρση και υπερηφάνεια, οργάνωση, του περίλαμπρου και σεμνού αυτού εορτασμού.

Αναμνηστικά εκθέματα, όπλα της εποχής, στολές, φωτογραφίες ηρώων μαχητών Μακεδονομάχων, χάρτες κλπ, καθώς και οι πανηγυρικές ομιλίες άξιων ομιλητών, μας έφεραν τόσο πολύ κοντά, σε εκείνη την επική, ηρωική εποχή. Νοερά και με πλήρη εθνική έξαρση, περπατήσαμε μαζί με τους Μακεδονομάχους, τον τραχύ και δύσκολο εθνικό δρόμο τους και δώσαμε μάχες, σώμα με σώμα κατά του απροσδιορίστου, εθνικής ταυτότητας του, συνονθυλεύματος, των σλάβων (Βούλγαρων, Σέρβων κλπ) της Βαλκανικής. Το ιδιότυπο αυτό λαϊκό μόρφωμα, επιχείρησε, να παραχαράξει και διαστρεβλώσει, τη μακρόχρονη ιστορική πραγματικότητα, να υποκλέψει και οικειοποιηθεί τη μακροχρόνια, επί χιλιετηρίδες, ελληνικότητα της Μακεδονίας. Ο Μέγας Αλέξανδρος, είχε Έλληνες, ως Έλληνας που ήταν, διδασκάλους όπως ο Αριστοτέλης, ομιλούσε και έγραφε ελληνικά και όχι ψευτοβουλγαροσερβικά, όλα δε τα αρχαίο έγγραφα, κείμενα και επιγραφές, που έρχονται στο φως, στην περιοχή της Μακεδονίας, είναι γραμμένα στα ελληνικά, κατά αποκλειστικότητα και ΜΟΝΟ, ουδεμίας ετέρας άποψης υφιστάμενης.

• Και πάλι ευχαριστούμε το Δ’ ΣΣ και θερμά το παρακαλούμε, οι εθνικές αυτές επετειακές εκδηλώσεις, οι οποίες είναι τόσο απαραίτητες και αναγκαίες και την εισέτι εξύψωση και ενδυνάμωση του εθνικού μας φρονήματος, να γίνονται σε πλατύτερο κοινό και ιδιαίτερα στους Νέους, της ευρύτερης ζώνης εθνικής ευθύνης του Δ’ ΣΣ.
• Διαχρονική Ιστορική Αναδρομή του Μακεδονικού Αγώνα
• Συμβατικά και συμβολικά, η διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908), δεν είναι παρά η κορυφαία φάση μιας μακραίωνης ιστορίας, η οποία έχει αρχίσει, πολύ ενωρίς για τη Μακεδονία μας, της μοναδικής ελληνικής αυτής περιοχής.

Η Μακεδονία, από την αρχαιότητα ακόμη υπήρξε, η σπονδυλική στήλη, του νοτίως αυτής, Ελληνικού χώρου. Υπήρξε η ασπίδα και το ανάχωμα εναντίον των κατά ιστορικές περιόδους, επιδρομές, των αλλόφυλων βαρβαρικών στιφών. Η Μακεδονία είναι, χωρίς διακοπή, ανεξίτηλα ελληνική, είναι σάρκα εκ σαρκός της Ελλάδας, με την ίδια ψυχή τους ίδιους εθνικούς στόχους και πόθους.

Ο αγώνας για τη Μακεδονία είναι αέναος, όπως μας το μαρτυρούν τα ίδια ιστορικά γεγονότα, καθώς και τα νέα στοιχεία, που προβάλλουν, από την αχλή του παρελθόντος. Τα στοιχεία αυτά είναι αποδείξεις για τα απαράγραπτα δικαιώματα των Ελλήνων Μακεδόνων και ουδείς έχει το δικαίωμα, είτε φίλος, είτε εχθρός, να τα αμφισβητήσει, όπως δυστυχώς το ζήσαμε και το ζούμε τώρα τελευταία.

• Δρασκελώντας με μεγάλα βήματα τη μακραίωνη ελληνομακεδονική ιστορία αναφερόμαστε:
• Στον Φίλιππο και Μ. Αλέξανδρο, οι οποίοι αφού ένωσαν όλους τους Έλληνες, ο Μ. Αλέξανδρος στη συνέχεια εκστρατεύει κατά των Περσών (31.05.324 π.Χ.), η πρώτη νικηφόρα μάχη του Γρανικού ποταμού. Οι ελληνικές παράλιες Μικρασιατικές πόλεις και η Κύπρος απελευθερώνονται από τον Περσικό ζυγό και ο ελληνισμός επεκτείνεται, εκπολιτίζοντας τους βαρβάρους, μέχρι Ινδού ποταμού. Δυστυχώς, μετά από 2.256 χρόνια, από της αρχής της εκστρατείας του Μ. Αλέξανδρου, οι Έλληνες, διχασμένοι και αλληλομισούμενοι και προδομένοι από τους ίδιους πάντα Συμμάχους τους, το 1922, υφίστανται και αποδέχονται τον εξανδραπισμό του Μικρασιατικού, Ποντιακού και Θρακικού ελληνισμού και τον ενταφιασμό της Μεγάλης  τότε Ιδέας.

Σε μια μακρά ιστορική παρουσία του ελληνισμού στις περιοχές, όπου αυτός  άνθισε και μεγαλούργησε επί τρεισήμισι χιλιάδες χρόνια, ο 20^ος αιώνας, ο αιώνας των προπαππούδων, παππούδων, πατεράδων και ημών των ιδίων είναι η πιο τραγική ιστορική περίοδος με την οποία σφραγίστηκε το ξήλωμα του ελληνισμού, από τις πατρογονικές εστίες  του. Η κατάρα, το ανάθεμα, η οργή, τα δάκρυα, ο πόνος, το αίμα που ποταμηδόν χύθηκε, η εθνική και εδαφική μας συρρίκνωση αλλά και ταπείνωσή μας, βαραίνουν τις πλάτες ημών των σημερινών Ελλήνων, που ήδη έχουμε δρασκελίσει τον 20^ο αιώνα και βαδίζουμε τον 21^ο. Εμείς, οι σημερινοί Έλληνες, ως εκ τούτου, ας προβληματιστούμε και ας πράξουμε, διαφορετικά και διορθωτικά, ανάλογα, διότι αλλιώς κινδυνεύουμε να αποτελέσουμε μια ιστορική ανάμνηση, στο έρεβος της ιστορίας, το οποίο μόνο μια αστραφτερή έκλαμψή μας, με άπλετο φως, μπορεί να διαλύσει. Γένοιτο το φω αυτό σώζει την Ελλάδα.

• Κατά την πρώτη πολιορκία της Θεσσαλονίκης (1383-1387), Διοικητής της, ήταν ο Πρίγκηπας Μανουήλ Παλαιολόγος, ο οποίος ικανός και βαπτισμένος στα νάματα της κλασικής παιδείας εγκαρδίωνε τους αμυνόμενους κατοίκους της πόλεως, που τους έλεγε ότι είναι Ρωμιοί-Έλληνες, συμπατριώτες του Φιλίππου και Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πριν την άλωση της Κωνσταντινούπολης μεταξύ 1444-1449, μεγάλα τμήματα της Δυτικής Μακεδονίας, κατόρθωσαν για μερικά χρόνια να αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό, τότε ο Δεσπότης του Μορέως και αργότερα εθνομάρτυρας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος (Αυτοκράτορας του Βυζαντίου το 1453), προέλασε προς Ισθμό και Θήβα και με καταδρομές των κατοίκων της Πίνδου, οι οποίοι διοικούνταν από αξιωματικό του Κωνσταντίνου, επέδραμαν κατά των Γιουρούκων Τούρκων της περιοχής. Η σύμπραξη  Νοτίων και Βορείων Ελλήνων την περίοδο αυτή, είναι εμφανής και συνεχίστηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, μέχρι την επανάσταση του 1821, όπου οι Έλληνες της Μακεδονίας, κατά χιλιάδες κατεβαίνουν, προς βοήθεια στην αγωνιζόμενη Νότια Ελλάδα, μετά την αποτυχία των τόσο πολλών, δικών τους απελευθερωτικών κινημάτων, όπως αυτό του Εμμανουήλ Παπά, αρχηγού της επαναστάσεως στη Μακεδονία.

Ο ίδιος ο Εμμανουήλ Παπάς και τρία από τα οκτώ αγόρια του, γίνονται ολοκαύτωμα στο βωμό της πολυπόθητης Ελευθερίας. Ο γιος του Εμμανουήλ Παπά, Αναστάσιος, με οίστρο μεγάλου λογοτέχνη, ταχυδρομεί, στον μεγαλύτερο του αδελφό, τον Θανασάκη, επιστολή στην οποία του γράφει ότι τον βασανίζει ένας εφιάλτης, ο οποίος δεν τον αφήνει να ησυχάσει και ο οποίος του ομιλεί, τον μαλώνει: «είσαι ένας Μακεδόνας και το καθήκον σε καλεί… εμπρός σε αυτό το ένδοξο γεγονός του αιώνος», δηλαδή εμπρός για την Ελληνική Επανάσταση. «Τι το όφελος να καλοζείς στα ξένα και να στερείσαι για πάντα την πατρίδα σου;». Τον Αναστάσιο Παπά τον βρίσκουμε έπειτα σε διάφορες περιοχές της αγωνιζόμενης νότιας Ελλάδας, ακόμη και στο πολιορκούμενο Μεσολόγγι.

• Δημιουργία Ελληνικού κράτους
• Οι Έλληνες της Νότιας Ελλάδας, ενωμένοι με τους Έλληνες του Βορρά, δημιουργούν, ύστερα από εννιάχρονο αιματηρότατο πόλεμο, το πρώτο ελεύθερο, ελληνικό κράτος, μέσα στα Βαλκάνια, με τη Συνθήκη της Αδριανουπόλεως (02.09.1829).

Το νεοσύστατο ελληνικό κράτος, παρά τις αιματηρές μάχες που έδωσε κατά των Τούρκων κατακτητών και παρά τα ολοκαυτώματά του, την περίοδο της Επανάστασης του 1821-1829, (τελευταία μάχη στα Στενά Πέτρας Βοιωτίας, 12.01.1829, υπό τη Διοίκηση Δ. Υψηλάντη, Δυοβουνιώτη και Κριεζώτη), λόγω της επιδικιασθείσας, περιορισμένης εκτάσεως του, από τις προστάτιδες Δυνάμεις, επ’ ωφελεία της Τουρκίας, δεν κατόρθωσε, όπως επιθυμούσε, να συμπεριλάβει στους κόλπους του, όλους τους απανταχού σκλαβωμένους τότε Έλληνες (Ηπείρου, Θεσσαλίας, Θράκης, Μ.Ασίας-Πόντου, νήσων Αιγαίου, Δωδεκανήσων, Κύπρου). Πάρα πολλοί Έλληνες, από τις πιο πάνω αναφερθείσες σκλαβωμένες περιοχές, κατέφυγαν, στην ελεύθερη Ελλάδα. Οι της Μακεδονίας κάτοικοι, οι οποίοι πολέμησαν για την ανεξαρτησία της Ελλάδας και παρέμειναν σε αυτήν (νότια Ελλάδα), καθώς οι εις την συνέχεια, ελθόντες, αποτελούν, έχοντες πάντα στη σκέψη τους την ελευθερία της Μακεδονίας, τους πρώτους «εν δυνάμει» «Μακεδονομάχους».

Το τότε μικρό αυτό ελληνικό κράτος, δεν μπόρεσε και δεν είχε τη δύναμη να συγκροτήσει αξιόμαχο στρατό και πάντα  έμενε, εκτός «Νυμφώνος» για την απελευθέρωση υποδούλων ελληνικών πληθυσμών, όπως εν προκειμένω, των Ελλήνων Μακεδόνων, οι οποίοι έβλεπαν τους Βούλγαρους, να ισχυροποιούνται συγκροτούντες, πολυάριθμο και αξιόμαχο στρατό.

• Τις προκλήσεις της εποχής, στις αρχές του βίου του, το μικρό ελληνικό Κράτος Ελλάδα, όπως ήταν το Κρητικό και το Μακεδονικό, χωρίς αξιόμαχο στρατό, χωρίς Συμμάχους, χωρίς αποτελεσματική διπλωματία, τις αντιμετώπιζε, με κατά τόπους επαναστάσεις και κινήματα (Ήπειρος, Μακεδονία, Θεσσαλία, Κρήτη), χωρίς κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα. Το 1885, η Βουλγαρία προσαρτά τη Βόρεια Θράκη (Ανατολική Ρωμυλία) και το 1881, παραχωρείται στην Ελλάδα, με την Συνθήκη του Βερολίνου 1878, η Θεσσαλία, στην Ελλάδα. Τα δύο αυτά γεγονότα, έφεραν Ελλάδα και Βουλγαρία, αντιμέτωπες άμεσα γεωγραφικά με τη Μακεδονία, η οποία παρεμβαλλόταν, ανάμεσά τους. Η Ελλάδα, θεώρησε αρχικά το «Μακεδονικό», ως αντιπερισπασμό για το Κρητικό. Μετά όμως τον ατυχή πόλεμο του 1897, το Κρητικό ζήτημα περνά σε δεύτερη μοίρα, για την ελληνική διπλωματία και το Μακεδονικό, λόγω των εξελίξεων, που λαμβάνουν χώρα, την περίοδο αυτή, έρχεται κατ’ ανάγκη, πρώτο στο προσκήνιο και επιβάλλεται ως εκ τούτου, η λήψη μεγάλων αποφάσεων, διότι η Μακεδονία κινδυνεύει. Η Βουλγαρία έχει περάσει από θέσεως ισχύος στην επιθετική φάση, με τη λήψη μέτρων και έχει τον πρώτο λόγο, στη βασική της επιδίωξη για τον εκβουλγαρισμό της Μακεδονίας, η οποία κατακλύζεται από κομιτατζήδες και εξαρχικούς ιερείς, οι οποίοι περνούν με βία, αγριότητα και βαρβαρότητα τους Έλληνες πατριαχικούς καθώς και τους γραικομάνους, δια πυρός και σιδήρου. Η Ελλάδα καταπτοημένη, από την ήττα του 1897, παραμένει προς στιγμή, αμήχανη και αδρανής, για τον σκληρά δοκιμαζόμενο ελληνισμό της Μακεδονίας. Αρχίζει όμως, επιτέλους, η ελληνική αντεπίθεση, πρώτα, μέσα από αυτήν την ίδια τη Μακεδονία και από τους γηγενείς Έλληνες της Μακεδονίας. Ψυχή του Μακεδονικού αγώνα μέσα στην ίδια τη Μακεδονία-Καστοριά, είναι ο Μητροπολίτης της Καστοριάς, Γερμανός Καραβαγγέλης, ο οποίος ενθαρρύνει τους ίδιους τους ντόπιους κατοίκους της Μακεδονίας για άμεση ένοπλη δράση. Με τον Γερμανό Καραβαγγέλη τάσσονται, ο Καπετάν Κώττας, ο Βαγγέλης Στρεμπενιώτης, ο Καπετάν Σιδέρης, ο Καραλίβανος πρώην Υπαξιωματικός κλπ, οι οποίοι κατ’ αρχήν αποφεύγουν να εμπλέκονται σε μάχες με τους Βούλγαρους κομιτατζήδες, προστάτευαν όμως τους Έλληνες Μακεδόνες. Το 1902 όμως ο Κώττας και οι άνδρες του, συγκρούονται με την ΕΜΕΟ και κατορθώνουν, ισχυρά συγκροτήματα αυτής, να αναδιπλωθούν.

Ο Πρωθυπουργός Ζαΐμης, υπό την επήρεια της ήττας του 1897 μέχρι σήμερα, στο Υπουργικό Συμβούλιο, είπε ότι έπρεπε να απομακρυνθεί ο Καραβαγγέλης, διότι θα γινόταν πρόξενος μεγάλων κακών. Η ηττοπάθεια, όπως πολλές φορές έχει συμβεί μέχρι σήμερα, τότε έχει βρικολακιάσει και η Μακεδονία απειλείται. Ο Καραβαγγέλης όμως, συνεχίζει να ζητά την αποστολή αποσπασμάτων στη Μακεδονία. Οι συνεχείς αυτού εκκλήσεις, είχαν ως αποτέλεσμα την ίδρυση στην Αθήνα, στις 22 Μαΐου του 1904, (σωτήρια απόφαση) του Ελληνικού Μακεδονικού Κομιτάτου, στα γραφεία της εφημερίδας «ΕΜΠΡΟΣ». Εμπνευστής και ιδρυτής, αλλά και πρόεδρος του κομιτάτου, ήταν ο Διευθυντής της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ, Δημήτρης Καλαποθάκης (1862-1921), από την Αερόπολη Μάνης. Μέλος της πρώτης Οργανωτικής Επιτροπής, ο Πέτρος Κανελλίδης (1846-1911), από το Κουτηφάρι της έξω Μάνης, διευθυντής της εφημερίδας «ΚΑΙΡΟΙ». Μέλη του κομιτάτου ήταν, Νικόλαος Πολίτης καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιωάννης Ράλλης και Στέφανος Δραγούμης. Επίσης οι στρατιωτικοί, Πέτρος Σαρόγλου, Παύλος Μελάς, Κωνσταντίνος Σμολένσκη, Κωνσταντίνος Μαζαράκης-Αινιάν και πολλοί άλλοι. Όπως φαίνεται, τότε το 1904, επί κυβερνήσεως Θεοδώρου Δηλιγιάννη, η ιδιωτική πρωτοβουλία στον Μακεδονικό αγώνα, έδωσε πρώτη το παρόν. Στη Μακεδονία, ο Μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης, με τον πρόξενο Θεσσαλονίκης Λάμπρο Κορομηλά και τον πρόξενο Μοναστηρίου Ίωνα Δραγούμη. Στη δε Αθήνα, το ελληνικό κομιτάτο υπό τον Δημήτριο Καλαποθάκη. Η Μακεδονία, δια του πιο πάνω οργανωτικού κέντρου της υπέβαλλε αιτήματα για Αξιωματικούς, άνδρες και όπλα και το κομιτάτο στην Αθήνα με τον Καλαποθάκη, ο οποίος ουσιαστικά κράτησε στα χέρια του τον Μακεδονικό αγώνα, ενεργούσε άμεσα.

Ο Καλαποθάκης οργάνωσε τα αντάρτικα Σώματα, τα οποία απέστειλε στη Μακεδονία και σχετικά ενημέρωσε την Κυβέρνηση. Υπό αυτές τις συνθήκες, πολυάριθμοι, κυρίως νεαροί, Έλληνες Αξιωματικοί, προσφέρθηκαν, παραιτούμενοι από τον ελληνικό Στρατό, να τεθούν επικεφαλής αντάρτικων ομάδων, για την προστασία του ελληνικού στοιχείου της Μακεδονίας. Μια απίστευτη μέθη, είχε κυριεύσει το άνθος της ελληνικής νεολαίας, για αγάπη, για θυσία για την ΕΛΛΑΔΑ, για τη ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ και για την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ της. Τα αντάρτικα ελληνικά Σώματα-Αποσπάσματα, συγκροτημένα από Έλληνες της ελεύθερης Ελλάδας και της τότε τουρκοσκλαβωμένης και αγρίως βασανιζόμενης, από τους Βούλγαρους, Μακεδονίας, αγωνίστηκαν με θάρρος, ηρωισμό και αυτοθυσία και έγραψαν το έπος του Μακεδονικού αγώνα 1904-1908. Ο αγώνας αυτός, ξέπλυνε τους Έλληνες από τη ντροπή της ήττας του 1897 και αποτέλεσε τον αρραβώνα της Μακεδονίας με τους Έλληνες της ελεύθερης Ελλάδας, ο δε γάμος, με διθυράμβους, παιάνες και θούρια νίκης, τελέστηκε κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913.

Ένας άλλος γάμος, αυτός της Ελλάδας με τον Ελληνοκυπριακό ελληνισμό, καίτοι ο αρραβώνας, είχε γίνει με τον αγώνα της ΕΟΚΑ, δεν έγινε, με θούρια και παιάνες, αλλά πνίγηκε στο αίμα (ματωμένος γάμος), όταν Έλληνες Αξιωματικοί, οι οποίοι το 1964 πήγαν ως εγγυητές ειρήνης στην Κύπρο, με την ελληνική Μεραρχία Κύπρου (ως άλλοι Μακεδονομάχοι στη Μακεδονία και στην περίπτωση αυτή, θα τους λέγαμε Κυπριομάχους) στο τέλος του 1967, η βάσκανη μοίρα της Κύπρου, αντί για το νυφικό της φόρεσε βαριές αλυσίδες, αφού οι Αξιωματικοί οι οποίοι θα έφερναν τη χαρά και την ελευθερία, ανεκλήθησαν από κακούς δαίμονες πίσω στην Ελλάδα και ο γάμος δεν έγινε…

Ελπίζουμε κάποτε να γίνει…

Ακολουθεί Δεύτερο Μέρος

Βοηθήματα

– Μακεδονικός Αγώνας (1904-1908)                                

Απόστολου Ε. Βακαλοπούλου        

Παναγιώτης Χόχολης

Αντιστράτηγος ε.α.

Επίτιμος Διοικητής Ανωτάτης Σχολής Πολέμου