Οι πρώτες εκδηλώσεις μνήμης – Τα αποκαλυπτήρια του Ηρώου στην Κομοτηνή – Ο ενθουσιασμός των πολιτών και το εθνικό συναίσθημα
Η απελευθέρωση της Δυτικής Θράκης και η ένταξη της στον εθνικό κορμό τον Μάϊο του 1920, αποτελεί το ΕΠΙΣΗΜΟ ΕΘΝΙΚΟ ΟΡΟΣΗΜΟ, της ένταξη της στις ελεύθερες …πατρίδες καίτοι οι αδελφές της Ανατολικά και Βόρεια, παρέμειναν δέσμιες σε ξένες κατοχές.
Οι εθνικές στιγμές, της πολυπόθητης εκείνης μέρας, καταγράφηκαν στον τότε τύπο και αποτελούν το πρώτο και άμεσα αποτυπωμένο ιστορικό γεγονός.
Αμέσως μετά, στις ελεύθερες περιοχές, πριν ακόμη το επίσημο ελληνικό κράτος αποφασίσει να θεσμοθετήσει την οφειλόμενη υποχρέωση μνήμης, οι τοπικές κοινωνίες με τους φορείς οργάνωσαν επετειακές εκδηλώσεις.
Με τον τρόπο αυτό τιμούσαν και αναγνώριζαν την προσφορά όλων όσων συμμετείχαν στην προσπάθεια ολοκλήρωσης της …ελευθερίας τους.
Εδώ, σήμερα, θα σας γυρίσω πίσω …στο τότε, λίγα χρόνια μετά τον Μάϊο του 1920, που τα στρατευμένα παιδιά της Ελλάδας, με άξιους ηγήτορες, έδωσαν στην περιοχή την εθνική προοπτική.
Η Κομοτηνή έδωσε το παρών στην αναγνώριση, με εκδηλώσεις, που παρουσίασε πανηγυρικά η εφημερίδα “ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ”, την 25η Μαΐου 1928.
**
Η ΘΡΑΚΗ ΠΑΝΗΓΥΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ. ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΣΤΗΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗ. ΤΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΗΡΩΟΥ.
“Την Κυριακή 19 Μαΐου 1928, το 29ο Σύνταγμα Πεζικού, γιόρτασε την 10η επέτειο της κατάληψης (σ.σ. απελευθέρωσης) της Κομοτηνής, από τον Ελληνικό στρατό, όπου παρέστησαν όλες οι αρχές και πλήθος κόσμου, που κλήθηκε με εμπνευσμένη πρόσκληση του Δημάρχου Κομοτηνής.
Ο λαός, μόλις έμαθε το γεγονός καταλήφθηκε από ενθουσιασμό για το ποιος θα στολίσει καλύτερα το σπίτι του και να αναρτήσει σημαίες στο κατάστημα του, ώστε η πόλη να εμφανίσει πανηγυρική όψη.
Ο δικηγόρος ΠΟΛΙΟΥΔΑΚΗΣ Ι. και οι άλλοι, δημοσίευσαν άρθρα στις τοπικές εφημερίδες, που εξήραν το γεγονός και τις υποχρεώσεις του λαού για συμμετοχή και προκάλεσαν τον ενθουσιασμό των κατοίκων, καθώς και το εθνικό συναίσθημα.
Η πόλη πήρε χαρούμενη όψη, σαν να γινόταν πόλεμος και ήρθαν ειδήσεις, για νίκες του Ελληνικού στρατού.
Τα παράθυρα των σπιτιών, οι πόρτες των οικημάτων, οι δρόμοι σημαιοστολίστηκαν.
Το πρωϊ, τον ύπνο των κατοίκων διέκοψαν χαρμόσυνοι κανονιοβολισμοί του πυροβολικού, που ριχνόταν, για να δείξουν την χαρά για την ημέρα αυτή.
Η μουσική της Φρουράς, διέσχιζε τους δρόμους, παιάνιζε εμβατήρια και προσκαλούσε τον λαό στον εορτασμό.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες των σχολείων, με μικρές σημαίες στα χέρια, τραγουδούσαν εθνικά τραγούδια, παρέλασαν στους δρόμους και μετέδιδαν την χαρά και τον ενθουσιασμό, απ’ όπου περνούσαν.
Ενώ γινόταν αυτά στην πόλη, στους στρατώνες του Συντάγματος, υπήρχε άλλη ζωηρή κίνηση.
Απ’ όλα τα σημεία της πόλης, κατέφθαναν συντεταγμένα στον περίβολο του 29ου Συντάγματος στρατιωτικά τμήματα, παίρνοντας τις θέσεις τους μπροστά στην αναμνηστική στήλη των πεσόντων στους πολέμους, περιμένοντας την άφιξη των επισήμων, για την έναρξη της τελετής.
Παρατάχθηκαν γύρω από το κενοτάφιο, το 29ο Σύνταγμα, το ΧΙΙ Σύνταγμα Ορειβατικού πυροβολικού και απόσπασμα Χωροφυλακής, υπό τις εντολές του έχοντος το γενικό πρόσταγμα διοικητή του 29ου Συντάγματος , συνταγματάρχη ΧΡΗΣΤΙΔΗ.
Πριν τελειώσει η παράταξη, από διάφορα σημεία άρχισαν να καταφθάνουν στο χώρο της τελετής, σαν μυρμήγκια κύματα μικρόκοσμου, από όλα τα σχολεία, με τις σημαίες, με τους καθηγητές τους και πήραν θέση στο κενοτάφιο, αριστερά του στρατού.
Την 10.30, έφθασαν οι πολιτικές, δημοτικές και δικαστικές αρχές της πόλης, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ανθιμος, με ολόκληρο τον κλήρο, που του αποδόθηκαν τιμές στρατηγού εν ενεργεία.
Ακολούθησαν τα διοικητικά συμβούλια των διαφόρων συλλόγων και αντιπροσωπείες των κοινοτήτων, Τούρκων, Αρμενίων και Ισραηλιτών.
Στο τέλος ήρθε ο στρατηγός ΓΑΡΔΙΚΑΣ, με το επιτελείο του…
Ο Δεσπότης, με όλο τον κλήρο, άρχισε την επιμνημόσυνη δέηση για τους πεσόντες, μέσα σε κατανυκτική σιγή και συγκίνηση.
Μετά, ακολούθησαν τα αποκαλυπτήρια στο ΗΡΩΟΝ, που αναγέρθηκε από τον συνταγματάρχη ΜΙΓΡΙΑΛΗ, με εισφορές των αξιωματικών και οπλιτών του Συντάγματος, που ήταν σκεπασμένο με την κυανόλευκη, για να γίνουν τα αποκαλυπτήρια, όταν θα αποφασιζόταν να γιορταστεί η επέτειος απελευθέρωσης της πόλης.
Η ΗΜΕΡΑ ΑΥΤΗ ΚΡΙΘΗΚΕ Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ.
Ο διοικητής του Συντάγματος, τράβηξε την σημαία και αποκάλυψε στους επισήμους και στον στρατό, το περίλαμπρο αυτό μνημείο, που η ευγνωμοσύνη των επιζώντων στρατιωτών και αξιωματικών, ανήγειρε σε τιμή και μνήμη συνεχή, των εν όπλοις εκλιπόντων συναδέλφων τους.
Μετά, ο συνταγματάρχης και αντιπροσωπείες διαφόρων τμημάτων στρατού, κατέθεσαν στεφάνια, στην μνήμη των νεκρών, ενώ όλοι έψαλλαν το “αιωνία η μνήμη” των τιμημένων νεκρών μας.
Μετά, αξιωματικός του Συντάγματος, εκφώνησε τα ονόματα των πεσόντων, ενώ συγχρόνως άλλος αξιωματικός, ανέφερα τον τόπου που σκοτώθηκε ο καθένας, ενώ συγχρόνως παιάνιζε πένθιμο εμβατήριο, το δε πυροβολικό έριχνε 21 βολές προς τιμήν τους.
Στη συνέχεια, ο λοχαγός του στρατηγείου ΣΕΦΕΡΛΗΣ, εξήρε την ανδρεία των πεσόντων και την σημασία της γιορτής.
Μίλησε επίσης και ο Δήμαρχος Κομοτηναίων ΚΟΜΝΗΝΟΣ.
Μετά την τελετή, μπροστά στους επισήμους και του στρατηγού, έγινε παρέλαση των τμημάτων της Μεραρχίας, που δεν έγινε άλλη φορά στην Κομοτηνή…
Όλος ο κόσμος θαύμασε το παράστημα των στρατιωτών και αξιωματικών.
Ακολούθησε δεξίωση στις αίθουσες του Συντάγματος και το απόγευμα έγιναν γυμναστικές και αθλητικές επιδείξεις, της ομάδας του 29ου Συντάγματος.
Την νύχτα έγινε λαμπαδηφορία στους κεντρικούς δρόμους της πόλης.
Από τους αξιωματικούς, δόθηκε χοροεσπερίδα στον κήπο της Λέσχης τους, όπου παρέστησαν και πολλοί επίσημοι”.
ΠΟΛΙΟΥΔΑΚΗΣ Ι.
* Η εκδήλωση αυτή άρχισε να θεωρείται θεσμός και την επόμενη χρονιά επαναλήφθηκε.
Ας αφήσουμε την γραφίδα του ανταποκριτή της εφημερίδας «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», της 25ης Μαΐου 1929, να μας οδηγήσει και πάλι νοερά στο τότε.
**
“ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗ. Ο ΠΑΝΗΓΥΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΕΤΕΙΟΥ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ.
Την 22 Μαΐου 1929, γιορτάστηκε η επέτειος απελευθέρωσης της πόλης από τον Ελληνικό στρατό, που συνέπεσε με την πολεμική γιορτή του 29ου Συντάγματος πεζικού, που έχει έδρα την Κομοτηνή.
Η πολεμική γιορτή του Συντάγματος, εκδηλώθηκε στο χώρο μπροστά από τους στρατώνες, όπου από νωρίς παρατάχθηκε ο στρατός.
Την 10.00, άρχισε η προσέλευση των επισήμων , του Αναπληρωτή Γενικού Διοικητή Θράκης ΤΣΙΜΠΡΗ Μ., του μεράρχου ΜΑΡΟΥΛΗ, του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη ΑΝΘΙΜΟΥ, του Δημάρχου ΚΟΜΝΗΝΟΥ με το δημοτικό συμβούλιο, του Ανώτερου Διοικητή Χωροφυλακής Θράκης συνταγματάρχη Χωροφυλακής ΖΕΡΒΟΥΛΑΚΟΥ, με τον Διοικητή Χωροφυλακής Ροδόπης, ταγματάρχη ΖΕΓΑ, με όλους τους αξιωματικούς της Χωροφυλακής, οι πρόεδροι των ξένων κοινοτήτων, οι μαθητές όλων των σχολείων της πόλης και πλήθος κόσμου.
Χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη ΑΝΘΙΜΟΥ, εψάλει επιμνημόσυνη δέηση και στο τέλος ο στρατολόγος του Συντάγματος ΧΑΝΔΡΑΚΗΣ, εκφώνησε τα ονόματα των πεσόντων στους πολέμους αξιωματικών και οπλιτών του 29ου Συντάγματος…
Ο αντισυνταγματάρχης ΖΟΡΜΠΑΣ, κατέθεσε στεφάνι στην αναθηματική στήλη εκ μέρους των αξιωματικών και οπλιτών του Συντάγματος και ο Δήμαρχος εκ μέρους του Δήμου.
Στη συνέχεια, ο λοχαγός ΓΛΥΠΤΗΣ Γ., εκφώνησε εμπνευσμένη ομιλία, εξιστορώντας την δράση του 29ου Συντάγματος κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στο Μακεδονικό μέτωπο.
Ακολούθησε παρέλαση του στρατού μπροστά από τους επισήμους, κάτω από τα χειροκροτήματα του πλήθους.
Το απόγευμα στο γυμναστήριο του αθλητικού συλλόγου “ΡΟΔΟΠΗ”, έγιναν επιδείξεις του ουλαμού αθλητών της Μεραρχίας, που παρακολούθησαν οι επίσημοι και πλήθος κόσμου”.
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
1. Ο Μητροπολίτης ΑΝΘΙΜΟΣ Σαρρίδης, μητροπολίτης της τότε Μητρόπολης Μαρωνείας και Θάσου, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1870 και πέθανε το 1938. Υπήρξε μορφωμένος και φωτισμένος ιεράρχης και τον Νοέμβριο του 1922 τοποθετήθηκε στην Μητρόπολη της ελεύθερης πλέον Ροδόπης.
2. Ο Δήμαρχος ΚΟΜΝΗΝΟΣ Σοφοκλής, ήταν δάσκαλος στην Κομοτηνή, επί τουρκοκρατίας, γεννήθηκε το 1884 και πέθανε το 1934. Διετέλεσε δήμαρχος Κομοτηναίων από το 1928 έως το 1934. Ήταν ο πρώτος που καθιέρωσε την έπαρση της Ελληνικής σημαίας, που κατασκεύασαν οι γυναίκες της πόλης ξημερώματα της 14ης Μαΐου, όταν στην πόλη μπήκε ο ελευθερωτής ελληνικός στρατός, την 14η Μαΐου 1928.
3. Ο ΤΣΙΜΠΡΗΣ Μιχαήλ, υπήρξε Διευθυντής Εσωτερικών της Γενικής Διοίκησης Θράκης και Αναπληρωτής Γενικού Διοικητού.
4. Ο ΜΑΡΟΥΛΗΣ ήταν συνταγματάρχης, διοικητής της 12ης Μεραρχίας.
5. Ο ΠΟΛΙΟΥΔΑΚΗΣ Ιωάννης ήταν δικηγόρος, με συμμετοχή σε όλα τα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα και αρθρογράφος σε πολλές εφημερίδες.
**
Το παρόν είναι μικρό αφιέρωμα.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΕΥΣΤΡ. ΝΑΖΛΗΣ
Υποστράτηγος ΕΛ.ΑΣ. ε.α.
