«Το πλανάσθαι ανθρώπινον – Το εμμένειν όμως εις την πλάνην είναι αίσχιστον!» – Μετά την τραγωδία των Τεμπών πρέπει να συνεργασθούν όλες οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας
Η πρόσφατη τραγωδία των Τεμπών πού στοίχισε την ζωή σέ δεκάδες, νέους ως έπι το πλείστων, ανθρώπους, ήταν αποτέλεσμα της κίνησης των συγκρουσμένων συρμών σε λάθος ραγές. Εάν η μοιραία επιβατική αμαξοστοιχία δεν εισήρθε- το στην τροχιά της εμπορικής, δεν θα θρηνούσαμε σήμερα την απώλεια τόσων συνανθρώπων μας. Το σιδηροδρομικό δυστύχημα στην, όμορφη κατά τα άλλα, στοιχειωμένη πιά κοιλάδα των Τεμπών έρχεται να προστεθεί στα δύο άλλα πού προηγήθηκαν αυτού και έλαβαν χώρα πριν από μερικά χρόνια στο άδικό δίκτυο της Ιδίας περιοχής. Ακόμη όμως κι αν απομακρυνθούμε από την «κοιλάδα των θρήνων», θα δούμε ότι οι λάθος «ρόγες» του εθνικού μας «συρμού» μάς οδήγησαν και σε άλλα σημεία της «διαδρομής» του σε τραγωδίες, όπως συνέβη π.χ. στην Μάνδρα της Αττικής το 2016 ή στο Μάτι το 2018. Αποδεικνύεται έτσι ότι η τραγωδία δεν είναι πιά μόνο σκηνική διδαχή στην χώρα πού την γέννησε, άλλά πολύ συχνά και οδυνηρό εθνικό βίωμα.
Το άσχημο, δυστυχώς, είναι ότι οι προηγούμενες τραγωδίες πού βιώσαμε, δεν μάς αφυπνίζουν έγκαιρα από τον λήθαργο, για να αποτρέψουμε τις επόμενες. «Ξυπνάμε» -πάντα- μετά το «μπάμ». Τότε διαπιστώνουμε ότι ο «συρμός» μας κινείτο σε λάθος «ρόγες». Είναι όμως αργά, διότι «τα γενόμενα ούκ απογίνονται.» Οι ζωές των αδικοχαμένων συνανθρώπων μας δεν μπορούν να επανέλθουν σε αυτόν τον ψεύτικο και μάταιο κόσμο. Είναι κοινή πιά η διαπίστωση, ότι εκείνοι, στους όποιους αναθέσαμε με την ψήφο μας την «πλοήγηση» του εθνικού μας «συρμού», δεν μπορούν να προστατεύσουν αποτελεσματικά το σπουδαιότερο αγαθό πού τούς εμπιστευθήκαμε: την ζωή μας. Από την άποψη αυτή συνιστά μεγάλη αφέλεια να περιμένουμε από αυτούς τους ανίκανους «πλοηγούς» να έχουν αντιληφθεί ότι ο εθνικός «συρμός» μας κινείται σε λάθος «ράγες» και σε πολλά άλλα ζητήματα, τα όποια επηρεάζουν την επιβίωση του έθνους, όπως είναι λ.χ. ή λαθρομετανάστευση και το δημογραφικό πρόβλημα. Θα ξυπνήσουμε και εδώ, ως συνήθως, μετά το «μπάμ». Αφού σπάσουν τα «φράγματα» από τούς τεράστιους όγκους των εκατομμυρίων λαθρομεταναστών πού έχουν σωρευθεί σέ αυτά η αφού διαπιστώσουμε ότι ο εθνικός «συρμός» έμεινε τελικά χωρίς επιβάτες! Εφιαλτικά σενάρια το Ίδιο βασανιστικά με την σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών.
’Ας έλθουμε όμως εγγύτερα σε αυτήν, για να διατυπώσουμε εδώ μερικές σκέψεις. Είναι κατ’ άρχάς αδιανόητο, εν έτη 2023, να μην μπορούμε, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, να εξασφαλίσουμε την άβλαβή κυκλοφορία των λίγων συρμών πού διαθέτει η χώρα. Για όλα φταίει, είπαν πολλοί, η μη λειτουργία τού συστήματος τηλεδιοίκησης των τραίνων, το όποιο είχε μεν αγορασθεί από το 2004, άλλα δεν ετέθη ποτέ σε λειτουργία εξ αιτίας των κωλυμάτων πού έθεταν οι φατρίες των εργολάβων. ’Αν είναι δυνατόν! Η διαπίστωση αυτή αναδεικνύει ασφαλώς την διαχρονική πολιτική ευθύνη όλων ανεξαιρέτως των Κυβερνήσεων πού είχαν στην διάθεσή τους το σύστημα τηλεδιοίκησης των τραίνων, άλλα δεν φρόντισαν να το θέσουν σε λειτουργία. Δεν οδηγεί όμως αυτή άνευ ετέρου στο συμπέρασμα, ότι η ασφάλεια των Ελληνικών Σιδηροδρόμων ήταν αναπόδραστα αφημένη στην άνεξέλεγκτη ένέργεια ενός ανθρώπου, πού ευρίσκετέ μπροστά από το χειροκίνητο σύστημα λειτουργίας των σιδηροδρόμων. Η έλλειψη της τηλεδιοίκησης θα μπορούσε να αναπληρωθεί με κάτι πολύ απλό πού έναρμονίζεται πλήρως με την λογική του χειροκίνητου συστήματος λειτουργίας των τραίνων: Δίπλα από καθε σταθμάρχη θα έπρεπε να προβλέπεται θεσμικά η τοποθέτηση και ενός άλλου υπαλλήλου του ΟΣΕ, χωρίς αυτός να ήταν κατ’ ανάγκην δεύτερος σταθμάρχης (θα μπορούσε κάλλιστα να ήταν ένας κλειδούχος), ώστε να επιβεβαιώνει κάθε φορά άμεσα την ορθότητα η μη της σχετικής υπηρεσιακής ενεργείας του σταθμάρχη. Και εμπνεόμενος από την θυμοσοφία του Δημήτρη Ψαθά, να ανακαλεί τον πταίσματά στην τάξη: «Ξύπνα, Βασίλη! Ξέρεις που στέλνεις τους ανθρώπους με αυτό πού έκανες»; Με τον τρόπο αυτό στο πλαίσιο του χειροκίνητου συστήματος λειτουργίας των τραίνων η έλλειψη της τηλεδιοίκησης δεν θα μπορούσε να οδηγήσει σε σιδηροδρομικές τραγωδίες, διότι το λάθος ή ανεπάρκεια του ενός θά ανασκευάζετέ από τον έλεγχο και την έγρήγορση του άλλου.
Αλλά και έτσι όπως ενήργησε μόνος του ο μοιραίος σταθμάρχης θα έπρεπε να κάνει άμεσα αυτοέλεγχο της σχετικής ενεργείας του, ώστε να εξαλείψει την πιθανότητα λάθους, το όποιο είναι συνυφασμένο με την ανθρώπινη φύση, όπως μάς βεβαιώνει το γνωστό αρχαίο γνωμικό πού διακηρύσσει ότι «το πλανάσθε ανθρώπινόν». Το γνωμικό ωστόσο αυτό έχει και μία ακόμη φράση, την όποια συχνά παραβλέπουμε, πού μάς λέει: «…το εμμένει όμως εις την πλάνη αίσχιστων.» Το τμήμα αυτό του σχετικού γνωμικού δεν καλύπτει μόνο την διαπιστωμένη πλάνη κάποιου. Εμπεριέχει, εμμέσως πλην σαφώς, και την προτροπή πηρός όλους μας να επανεξετάζουμε τις πράξεις μας, για να βεβαιωθούμε ότι είναι απαλλαγμένες από λάθη. Εδώ μια πράξη της αριθμητικής κάνουμε στο χαρτί και μολονότι είμαστε βέβαιοι ότι την κάναμε σωστά προβαίνουμε στην επαλήθευσή της, γιά νά σιγουρευθούμε για την ορθότητα αυτής. Τι οφείλει λοιπόν να κάνει ο συγκεκριμένος σταθμάρχης, όταν οι ενέργειές του έθεταν σε κίνδυνο την ζωή εκατοντάδων επιβατών; Είναι ζήτημα πείρας, είπαν κάποιοι, την έλλειψη της όποιας του καταλογίζουν. Δεν είναι όμως η έλλειψη πείρας πού οδήγησε στην τραγωδία. Από τον συγκεκριμένο σταθμάρχη έλειπε κάτι άλλο πολύ σπουδαιότερο: Ή συναίσθηση της ευθύνης, την όποια πρέπει να έχουν όσοι βρίσκονται σε ευαίσθητα πόστα, από τα όποια κρέμονται πολλές ανθρώπινες ζωές. Οι επιβατικές αμαξοστοιχίες δεν μεταφέρουν ζώα. Ανθρώπινες ψυχές μεταφέρουν. Όφειλε λοιπόν ο μοιραίος σταθμάρχης της Λάρισας να ξεχάσει την προηγούμενη ιδιότητα του τσοπάνη πού είχε και να λειτουργήσει ως υπεύθυνος υπάλληλος των σιδηροδρόμων, του όποιου μοναδική έγνοια πρέπει να είναι η ασφαλής διακίνηση των επιβατών, ώστε να μη δοθεί η δυνατότητα στον Χάρο, πού ταξιδεύει μαζί τους σε όλες τις αμαξοστοιχίες, να τους επιστρέψει στους οικείους τους μέσα σε κουτιά, κομματιασμένους η καρβουνιασμένους. Υπήρχαν πάντως πολλές ασφαλιστικές δικλίδες και στο πλαίσιο λειτουργίας του χειροκίνητου συστήματος ελέγχου της κυκλοφορίας των τραίνων, πού όμως δεν αναζητηθεί καν ποτέ, για να εφαρμοσθούν.
“Υστέρα από την τραγωδία των Τεμπών είναι επιτακτική η ανάγκη να συνεργασθούν όλες οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας, για να διαμορφώσουν άμεσα ένα απολύτως ασφαλές δίκτυο λειτουργίας των τραίνων. Αλλιώς, είναι προτιμότερο να το κλείσουν το «μαγαζί». Φθάνει πιά! Στερέψανε τα δάκρυα. Ή ελληνική κοινωνία δεν αντέχει άλλο να βλέπει τα τραίνα να μεταμορφώνονται σε νεκροφόρες των παιδιών της, πού τα εμπιστεύονται.
Αλέξανδρος Π. Κωστάρας
